محمدنسیم نظری

زلمی خلیل‌زاد نماینده‌ی ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور صلح افغانستان هفته‌ی پیش برای اطلاع دهی از بازنگری در توافق‌نامه‌ی دوحه از سوی اداره‌ی بایدن به کابل آمد. خلیل‌زاد در این سفراش با مقامات سیاسی و چهره‌های جهادی مطرح در افغانستان دیدار و گفتگو نمود. پس از ملاقات خلیل‌زاد با رهبران سیاسی، شماری از آن‌ها از بسته پیشنهادی آمریکا برای خروج از بحران پیش آمده در مذاکرات صلح خبر دادند. عطا محمد نو والی پیشین بلخ و رییس اجرایی حزب جمعیت اسلامی در مصاحبه‌اش با طلوع نیوز، تصریح کرد که خلیل‌زاد بسته‌ای را با او و سایر سیاست‌مدران کشور شریک ساخته است که گفته می‌شود در آن طرحی حکومت مشارکتی با حضور اقوام و شخصیت‌های سیاسی مطرح شده است.

زلمی خلیل‌زاد پس از ملاقات با رهبران سیاسی در افغانستان شام‌گاه روز (جمعه، ۱۵ حوت)، با رهبران سیاسی گروه طالبان و هم‌چنین هیئت مذاکره کننده دولت افغانستان در دوحه‌ی قطر دیدار و ملاقات نموده است. بر اساس گزارش‌ها، در این دیدارها، خلیل‌زاد در مورد پیشرفت‌های مذاکرات صلح و نقش جامعه‌ی جهانی (سازمان ملل) در این روند اشاره نموده است و تأکید کرده است که باید گفتگوهای صلح میان هیئت‌های دو طرف با جدیت و قاطعیت بیشتر ادامه یابد.

این در حالی است که شماری از سیاست‌مداران کشور و کارشناسان امور سیاسی تأکید می‌کنند، که اراده‌ی جدی امریکا تلاش برای پایان دادن هرچه زودتر خشونت‌ها در افغانستان بوده و به‌دنبال آن برای خروج زود هنگام از این کشور آمادگی می‌گیرند. هفته‌ی گذشته، مجلس سنای آمریکا از خروج مسولانه‌ی این کشور از خاک افغانستان صحبت نمودند. نمایندگان در مجلس سنا تصریح کردند که ایالات متحده آمریکا تلاش دارد تا به‌صورت مسولانه از افغانستان خارج شده و از صلح پایدار در این کشور حمایت می‌نماید.

این همه در حالی است که مردم افغانستان در این شب و روزها، قربانی خشونت‌های جاری در کشور بوده و همه روزه در مسیر این نابسامانی‌ها جان و مال شان‌را از دست می‌دهند. اگر ایالات متحده آمریکا تصمیم گرفته است که از افغانستان به‌شکل مسولانه خارج شود، بهتر است که تمامی ظرفیت‌ها و امکانات بشری و سیاسی را در این کشور در نظر گرفته و با در نظرداشت شرایط و اوضاع کنونی تصامیمی لازم و مقعول برای خروج را روی دست گیرند، در غیر آن‌صورت خروج نا بهنگام و بدون محاسبه می‌تواند عواقب خطرناک برای افغانستان، منطقه و جهان داشته باشد.

در این گیرودار، خلیل‌زاد با مطرح کردن طرح حکومت مشارکتی در تلاش است تا ذهنیت چهره‌های سیاسی و بازی‌گران قدرت را در محور منافع جمعی تعریف نموده و ماهی مورد نظراش را صید کند. اگر سیاست‌مداران و رهبران که طرح حکومت مشارکتی با آن‌ها شریک شده است، نتواند اجماع کلان در سطوح و لایه‌های مختلف برای حفاظت از نظام سیاسی و ارزش‌های مهم مردم افغانستان را ایجاد نمایند، به‌صورت حتم می‌توان گفت شکل و حجم خشونت‌ها به‌صورت روز افزون افزایش یافته و حملات هدفمند طالبان و سایر تروریستان وابسته به این گروه در کلان شهرها بی‌داد می‌کند.

در این میان مردم افغانستان که طی سال‌های گذشته (۲۰ سال) حامی و مدافع اصلی نظام سیاسی و ارزش‌های مندرج در قانون اساسی کشور هستند، قربانی اصلی این بازی نا تمام و مهلک خواهند بود. مردم افغانستان به دنبال کاهش خشونت‌ها و ختم جنگ و ویرانی در افغانستان‌اند، برای مردم اولویت اساسی حفظ جان و امنیت شخصی شان بوده و در قدم بعدتر، حفظ نظم سیاسی و ارزش‌های گذشته‌اند. رهبران سیاسی با تغییر استراتژی در اوضاع و شرایط مختلف به‌دنبال کسب قدرت و حفظ آن بوده/ هستند. از این رو باید در گفتگوهای صلح مردم محور اساسی بوده و روی خواست‌های آنان توجه صورت گیرد.

بنابر این باید موارد زیر در مذاکرات محور توجه باشد:

۱-نظام سیاسی افغانستان که حاصل تلاش‌های مردم، جامعه‌ی جهانی ، کشورهای کمک کننده و نیروهای امنیتی- دفاعی افغانستان بوده، باید در مذاکرات صلح به ‌کل جدی مورد توجه واقع شود.

۲- اجماع ملی و منطقه‌ای در مورد گفتگوهای صلح؛ اجماع درسطح منطقه و همین‌طور، اجماع بین‌المللی در مورد صلح یکی دیگر از گزینه‌های مهم و اساسی در موفقیت این پروسه می‌باشد. تا کنون بنا به دلایل مختلف اجماع منطقه‌ای و بین‌المللی در مورد صلح ایجاد نشده است، تا زمانی که این اجماع ایجاد نگردد، صلح به‌موفقیت نخواهد رسید.