مهدی شیرزاد

تریاک یکی از شاخص‌های اساسی برای معرفی افغانستان امروز، به تمامی جهانیان است. این پدیده‌ی مرگ‌بار  به‌پیمانه زیاد مورد توجه گروه‌های مافیایی و گروه‌های تروریستی جهانی است. زیرا بزرگ‌ترین راه درآمد برای فعالیت‌های تخریبی این گروه‌ها تولید، تجارت و انتقال مواد مخدر به بازارهای دنیا است. این موضوع معمول است و جای خیلی تعجب ندارد؛ اما وقتی به‌صورت دقیق‌تر این معضل جهانی را مطالعه نماییم قضیه طوری دیگر تبارز می‌کند. منابع و گزارش‌های دقیق از شخصیت‌های بزرگ و موسسات معتبر ریشه‌های این بحران بشری را نه تنها در موجود بودن گروه‌های تروریستی و مافیایی در سطح جهانی جستجو می‌کنند، بلکه این گزارش‌ها حاکی از بازی‌های پیچیده سیاست است، که از جانب بزرگ‌ترین ماشین‌های سیاسی دنیا اعمال می‌گردد. پدیده‌ی نامیمون و تباه‌کننده‌ی مواد مخدر به‌عنوان ابزار سیاست سیاه و غیر انسانی، برای از بین بردن رقیبان سیاسی همواره مورد توجه بوده است. بد بختانه قربانی درجه یک این بازی پنهان و چند پهلو ملت‌ها و مردمان می‌شوند، که کم‌تر از خود ارادیت سیاسی برخورداراند. افغانستان در دو دهه‌ی اخیر در کنار سایر بحران‌های بنیادی که با آن‌ها رو به‌رو اند، کشت و تولید مواد مخدر نیز افزون بر علت گردیده است. تقاضا و بازار خوب جهانی مواد مخدر سبب شده است تا گروه‌های تبه کار مافیایی، کشو های مانند افغانستان را بیش‌تر مورد توجه قرار دهند و از آن منافع کلان میلیاردی بدست آورند. کشت و تولید مواد مخدر زمینه‌ی نا امنی بیش‌تر را در کشور فراهم ساخته است و موتور محرک برای تروریستان و شبکه‌های دهشت افگن جهانی می‌شود.

افغانستان مطابق گزارش‌های اخیر سازمان ملل‌متحد تهیه کننده‌ی بزرگ مواد مخدر بازارهای جهانی است. حدود ۸۰ درصد هروئین قابل مصرف دنیا در افغانستان تولید می‌شود. جالب این جاست که کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان بعد از سال ۲۰۰۱ م تا اکنون در حال افزایش و گسترش است. در حالی‌که در این چند سال بزرگ‌ترین ارقام کمکی ایالات متحده و دیگر دوستان بین‌المللی ما در عرصه‌ی مبارزه با مواد مخدر در کشور به مصرف رسیده است. اما این پدیده هم‌چنان رو به رشد بوده و پیامدهای فلاکت‌بار برای جوانان و مردم ما داشته است. گراف روز افزون معتادین به انواع مواد مخدر در جامعه افغانستان بی‌سابقه بوده و به یک سونامی نابود کننده تبدیل شده است. طی آخرین گزارش که حکومت افغانستان و دفتر جرایم و مواد مخدر سازمان‌ملل ارایه نموده است در سال جاری میلادی افزایش در تولید و کشت مواد مخدر را در کشور نشان می‌دهد. این گزارش به‌صورت تخمینی مواد مخدر تولید شده در افغانستان را در سال جاری ۴۸۰۰ تُن پیش بینی نموده است، که این رقم در سال گذشته میلادی ۳۳۰۰ تن بوده است. بنابر این مساله کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان بسیار پچیده و رابطه مستقیم میان بازی‌های بزرگ سیاسی منطقه­یی و جهانی بر قرار است. زیرا اگر پروژه‌های سیاسی و جهانی در قبال این پدیده در افغانستان نباشد با مصرف نمودن صدها ملیون دالر و شاید ملیاردها دالر در این چند سال بنام مبارزه با مواد مخدر، امروز باید کشت و تولید مواد مخدر کاهش پیدا می‌کرد، که متأسفانه نه تنها کاهش، بلکه به یک بحران اساسی در کشور تبدیل شده است. آقای «میشل شوسودفسکی» استاد دانشگاه اوتاوالی کانادا و نویسنده مقالات تحقیقی در روزنامه لوموند دیپلماتیک چاپ فرانسه؛ در کتاب «جنگ و جهانی شدن تریاک و هروئین» این‌گونه از روی این بازی‌های مرگ‌بار پرده بر می‌دارد. « تجارت بین‌المللی مواد مخدر به اندازه تجارت نفت سود سالانه دارد و کنترل ژئوپلتیک شبکه‌های مواد مخدر به اندازه کنترل لوله‌های نفت و گاز اهمیت استراتژیک دارد. افغانستان با تولید ۷۵ درصد هروئین جهان مورد توجه سازمان‌های مافیایی، موسسات مالی و سرویس‌های اطلاعاتی قرار دارد و تجارت هروئین مستقیمن زیر نظر سازمان سیا انجام می‌شود. به اعتقاد برژنسکی، بخشی از فعالیت‌های مخفی سازمان سیا ایجاد یک شبکه بنیادگرای اسلامی بودکه به آن نام جهاد و جنگ مقدس علیه شوروی داده شد، این شبکه از سوی ایالات متحده و عربستان سعودی پشیبانی می‌شد، اما بخش اعظم کمک مالی این عملیات از طریق قاچاق مواد مخدر در مثلث طلایی تأمین می‌شود». این‌ها نکته‌های بسیار مهم و اساسی است در پیوند به گسترش نا امنی و تقویت گروه‌های تروریستی و افزایش مواد مخدر در فضای به شدت نا امن افغانستان. پس معلوم است که پروژه‌های القاعده، طالب و در نهایت داعش رابطه تنگاتنگ با کشت و تولید و ترانزیت مواد مخدر در منطقه دارد. با این حال بسیار سخت خواهد بود که به نابودی مواد مخدر در افغانستان فکر شود، زیرا این مساله را بایست در یک رابطه بسیار پچیده و در سطح جهانی مورد ارزیابی قرار داده و علیه آن مبارزه صورت بگیرد. در مبارزه درون کشوری با کشت و تولید مواد مخدر در این پانزده سال عمومن با ناکامی‌های اساسی مواجه هستیم. دولت گذشته و دولت وحدت ملی با در نظر داشت هزینه‌های زیاد در این عرصه، نتوانسته‌اند که رابطه میان زارعین و تولید کنندگان مواد مخدر و شبکه‌های داخلی قاچاق و تجارت مواد مخدر را از بین ببرد. برقراری چنین روابط فضای نا امن چون هلمند را می‌طلبد که خود چالش دوگانه برای حکومت افغانستان در گذشته و اکنون می‌باشد. گروه‌های تروریستی با تحت تصرف داشتن مناطق و یا نا امن کردن ساحات خاص زمینه این را بدست میاورند که به راحتی مواد مخدر، تولید و تجارت نمایند و از طریق سود سرشار آن که سالانه بالغ بر ۲۰۰ ملیارد دالر می‌شود فعالیت‌های تخریبی شان‌را با قدرت بیشتر گسترش دهند. نا امنی و عدم تسلط دولت بر مناطق افغانستان زمینه مساعد برای کشت و تولید مواد مخدر در کشور بوده است. بنابراین راهکار اساسی برای جلوگیری از کشت و تولید این بوته خانمان سوز بشری این است که دولت با تمام قوت و قدرت تلاش کنند بر تمامی ساحات قلمرو افغانستان حاکمیت مستقیم و مقتدر داشته باشد. عملیات منظم و مدیریت شده و قاطع از جانب دولت بر مناطق نا امن و آسیب پذیر و در نهایت حضور مقتدرانه حکومت سبب نابودی پوتنسیل اصلی تروریستان خواهد شد. دومین راهکار برای کاهش اضرار این پدیده مخرب، قانونی ساختن کشت، تولید و تجارت تریاک به میزان مشخص و قابل مدیریت است. اینکار موجب قطع رابطه شبکه‌های تروریستی و مافیایی با تولید کنندگان مواد مخدر خواهد شد که در نهایت به تضعیف گروه‌های دهشت آفرین از یک سو و از طرف دیگر درآمد سرسام آور این تجارت سیاه، به‌حساب دولت افغانستان بارز گردیده و مشکلات زیاد را حل خواهد کرد. اما اگر دولت افغانستان در پالیسی مبارزه با مواد مخدر بازبینی واقع‌بینانه نکند این پدیده نه تنها قادر به تضعیف حکومت بوده؛ بلکه سیل مخوف خواهد شد برای نابودی تمامی انسان‌های این ملک و سرزمین.