محمدنسیم نظری
گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در دوحه با ابهام و کندی تمام به‌پیش می‌رود. تا کنون بر اساس گزارش‌های مطبوعاتی هیچ روزنه‌ای امید برای رسیدن به‌توافقات احتمالی وجود ندارد. طالبان در میز گفت‌وگوهای صلح با دولت افغانستان صادق نیستند. بارها مقامات بلند پایه‌ی افغانستان از دخالت کشورهای همسایه از جمله پاکستان در مشوره‌دهی به گروه طالبان انتقاد کرده‌اند، ادعای که پاکستان هموراه آن‌را رد می‌کند. دولت افغانستان همیشه بر حل بحران کنونی از راه گفت‌وگو تأکید دارند. در تازه‌ترین اقدمات حکومت، دی‌روز (شنبه، ۹ اسد) جلسه‌ی مشورتی با حضور شخصیت‌های سیاسی، نمایندگان احزاب، چهره‌های جهادی و علما در ارگ ریاست جمهوری برگزار گردید. در این نشست همگان بدون ملاحظات سیاسی بر حمایت از نیروهای امنیتی و دفاعی کشور و مبارزه با طالبان تأکید کردند.
اما در غرب افغانستان؛ گزارش‌ها حاکی از شدت گرفتن جنگ و محاصره‌ی شهر هرات می‌باشد. بر اساس گزارش‌های مطبوعاتی طالبان دو شب قبل توانستند تا نزدیک “پل مالان” که یکی از دروازه‌های مهم شهر هرات است پیش‌رویی نمایند. مقامات محلی هرات در گفت‌وگو با مطبوعات تأکید کردند که حملات طالبان را در نقاط مختلف شهر عقب زده و از تلفات سنگین بر گروه طالبان خبر دادند. این در حالی است که مراکز ولایات هلمند و تخار نیز در این اواخر شاهد درگیری‌های سنگین میان نیروهای امنیتی و طالبان بوده و آمارها نشان می‌دهد که در این ولایت جنگ به‌گونه‌ی بی سابقه‌ای افزایش یافته است.
با این وجود به‌نظر می‌رسد که طالبان اراده و تصمیم برای گفت‌وگو نداشته و از میز مذاکره در دوحه به‌عنوان ابزاری برای توجیه جنایات شان در برابر جامعه‌ی بین‌المللی استفاده می‌کنند. این گروه در هر نقطه‌ای از افغانستان که تسلط یافتند، با تعیین قوانین سخت‌گیرانه دست به انواع خشونت و کشتار مردم ملکی زده‌اند. این گروه از گفت‌وگوهای بین‌الافغانی به‌عنوان ابزاری برای کاهش حجم فشار جامعه‌ی جهانی استفاده نموده و در میدان‌های جنگ به‌خشونت و کشتار ادامه داده‌اند.
با توجه به ابعاد وسیع جنگ کنونی در کشور به‌نظر می‌رسد که چشم اندازی صلح افغانستان با حاله‌ای از ابهام و نگرانی روبروست. دولت افغانستان همیشه در برابر گفت‌وگو و مذاکره تمکین نموده و به طالبان اجازه داده است تا از فرصت پیش آمده استفاده نموده و به گفت‌وگو و مذاکره روی آورند؛ اما بر عکس طالبان از موضع جنگ و خشونت از تمامی فرصت‌های مهم برای صلح در افغانستان کار گرفته و از هیچ جنایتی بالای مردم افغانستان دریغ نکرده‌اند.
با این وجود برای وادار نمودن طالبان به‌گفت‌وگوهای صلح و نیز ترسیم چشم‌انداز روشن برای مذاکرات کنونی لازم است موارد ذیل در نظر گرفته شود:
۱-دفتر طالبان در دوحه باید هرچه زودتر مسدود گردد. طالبان با استفاده از این دفتر به‌دنبال فریب افکار جامعه‌ی جهانی تحت عنوان مذاکرات صلح می‌باشد. این دفتر حیثیت سیاسی و بین‌المللی طالبان را افزایش داده و جای‌گاه بین‌المللی برای این گروه ایجاد نموده است. تمامی برنامه‌های سیاسی طالبان از این دفتر سازمان‌دهی و عملی می‌شود. سفرهای خارجی این گروه نیز توسط دفتر دوحه هماهنگی و انجام می‌شود. جامعه‌ی جهانی، سازمان ملل متحد، سازمان‌های حامی حقوق بشر و دولت افغانستان همه مکلف‌اند تا برای مسدود نمودن این دفتر کمپاین نمایند. پوشش که اکنون تحت عنوان مذاکرات صلح در دوحه جریان دارد، تلاشی است برای کاهش فشارهای بین‌المللی و نیز مصروف ساختن حکومت و حامیان بین‌المللی افغانستان از جنگ ویران‌گر کنونی. طالبان با مصروف ساختن حکومت افغانستان در میز گفت‌وگوهای بی‌نتیجه صلح دوحه، در تلاش تصرف اراضی بیش‌تر و محاصره نمودن شهرهای بزرگ می‌باشد.
۲- اگر طالبان واقعن به‌گفت‌وگو و مذاکره باور دارند باید ثابت سازند که ارتباطی با شبکه‌های تروریستی نداشته و به‌صورت مستقل و یک‌دست از موضع گفت‌وگو خواهان سهیم شدن در قدرت سیاسی افغانستان است. چندی قبل سازمان مللل متحد اعلامیه‌‌ای را تصویب کردند که بر مبنای آن طالبان به‌داشتن ارتباط با گروه‌های تروریستی متهم شدند. این در حالی است که بر اساس توافق‌نامه آمریکا با طالبان، طالبان مکلف شدند تا ارتباط شان‌را با گروه‌های تروریستی از جمله القاعده و شبکه حقانی قطع نموده و از خاک افغانستان در برابر این گروه‌ها حفاظت نمایند. اما؛ بر اساس گزارش سازمان ملل متحد این گروه نه تنها ارتباط شان‌را قطع نکرده بلکه در هماهنگی با گروه‌های تروریستی دیگر در افغانستان عملیات‌های مشترک انجام می‌دهند. از این منظر آمریکا باید فشارهای لازم را بر طالبان وارد سازد تا ارتباط شان‌را با گروه‌های تروریستی قطع نموده و به میز گفت‌وگو با نمایندگان دولت جمهوری اسلامی افغانستان باز گردند.
۳- سفرهای خارجی طالبان به کشورهای منطقه باید محدود شود. جامعه‌ی جهانی و کشورهای منطقه باید زمینه‌ی سفرهای خارجی طالبان را محدود سازند. این سفرها می‌تواند مشروعیت طالبان را به جهان بیش‌تر ساخته و اعضای هیئت سیاسی طالبان را به‌عنوان نمایندگان یک گروه در حال صلح به جهان نشان می‌دهد. حال آن‌که این گروه عملن در حال جنگ و منازعه با دولت افغانستان بوده و همه روزه افراد ملکی را سلاخی می‌نمایند. تا زمانی‌که گروه طالبان دست از کشتار افراد ملکی و غیر نظامیان بر نداشته باید به‌عنوان یک گروه تروریستی در سطح جامعه‌ی بین‌المللی شناخته شوند.
۴- گروه طالبان ادعا دارند که برای مردم افغانستان رفاه و آرامش فراهم می‌کنند. این گفته‌ها با عمل‌کرد این گروه در تناقض آشکار قرار دارد. بر عکس ادعای طالبان این گروه نه تنها باعث آرامش جمعی گردیده بلکه در هر منطقه و ولسوالی که این گروه تسلط یافته‌اند، باعث نگرانی مردم و آوارگی شهروندان گردیده است. طالبان اگر واقعن به‌دنبال صلح و گفت‌وگو هستند باید هرچه زودتر خشونت‌ها را کنار گذاشته و در مناطق تحت کنترول شان حقوق بشری افراد را رعایت نماید. تا زمانی‌که طالبان خشونت‌ها را کاهش ندهند و به کشتار مردم ملکی ادامه دهند، هیچ روزنه‌ای برای موفقیت گفت‌وگوهای صلح وجود نداشته و چشم انداز گفت‌وگوهای صلح هم‌چنان مبهم خواهد بود.
