محمدنسیم نظری

پس از سه ماه اختلاف‌نظر پیرامون مواد طرزالعمل (کارشیوه) مذاکرات هیئت‌های دو طرف، حدود بیست روز قبل توانستند به توافقاتی در این زمینه دست یابند. پس توافق در طرزالعمل مذاکرات، گفتگوها به شکل موقتی توقف یافت. دراین مدت هیئت‌های مذاکره کننده دو طرف برای بحث و مشوره با جوانب ذی‌دخل به گفتگو با جوانب مختلف پرداختند.

هیئت گروه طالبان به رهبری ملا عبدالغنی برادر، رییس دفتر سیاسی این گروه در قطر برای بحث و مشوره با مقامات پاکستانی وارد اسلام آباد گردیدند. ملا برادر در جریان سفر به اسلام باد با مقامات بلند پایه پاکستان به‌شمول عمران‌خان صدر اعظم آن کشور دیدار و گفتگو نمودند. هم‌چنین نمایندگان گروه طالبان برای تقویت و انسجام فکری گروه‌های همسو با طالبان و شماری از کسانی که تا کنون به‌صفوف این گروه پیوسته‌اند در پاکستان دیدار و ملاقامات نمودند. ملابرادر در این دیدار به کسانی که آموزش‌های اولیه تفکر طالبانی را در پاکستان فرا می‌گرفتند، تأکید کرد که تیم مذاکره کننده‌ی این گروه در مصاف با دولت افغانستان و ایالت متحده آمریکا تعهد دارد تا منافع مردم افغانستان وگروه طالبان را لحاظ نموده و با سرنوشت این گروه در هیچ سطحی معامله نکنند.

از سوی دیگر، هیئت دولت افغانستان به رهبری معصوم استانکزی، در داخل کشور با مقامات سیاسی، جامعه مدنی، نمایندگان زنان، جوانان و سایر طیف‌های اجتماعی دیدار و ملاقات نمودند. در آخرین مورد، سه‌شنبه هفته‌ی گذشته، هیئت از کمیته رهبری شورای عالی مصالحه ملی، رهنمود مذاکرات را دریافت نمودند.

هرچند جزئیات رهنمودی که کمیته رهبری شورای عالی مصالحه‌ی ملی ترتیب داده‌اند، تا کنون به رسانه‌ها منتشر نگردیده است؛ اما برخی از منابع آگاه در شورای عالی مصالحه‌ی ملی ابراز داشتند که این رهنمود به‌منظور تقویت عقبه تئوریک هیئت مذاکره کننده دولت افغانستان تنظیم شده و در آن به مواردی که کمیته رهبری و در مجموع دولت افغانستان به آن‌ها تأکید دارند، اشاره شده است.

این رهنممود در عمل به باور برخی از کارشناسان می‌تواند فرصت بهتری برای تیم مذاکره کننده فراهم نموده و چشم انداز گفتنگوها را برای آن‌ها روشن سازد. هرچند تا کنون نشست رسمی هیئت‌های مذاکره کننده در دوحه قطر آغاز نگردیده است.

با این وجود به‌نظر می‌رسد در دور دوم مذاکرات صلح  موارد زیر مهم وحیاتی است:

۱-تهیه و تنظیم آجندای مذاکرات؛ بحث آجندا و فهرست کاری برای پیشبرد مذاکرات دوحه از موارد مهم و اساسی در این گفتگوها می‌باشد؛ زیرا که آجندا می‌تواند خطوط فاصل میان هیئت‌های مذاکره کننده را تلفیق نموده و چشم انداز مذاکرات را به‌سوی نتیجه نهایی هموار سازد.

۲- تقسیم بندی موضوعات اساسی در بخش‌های مختلف؛ دانش مذاکره روشن می‌سازد که افراد مذاکره کننده باید از صلاحیت و اختیار بیشتر برای ترتیب و ترکیب موضوعات در میز گفتگو برخودار بوده تا بتوانند با استفاده از آن صلاحیت، موضوعات مورد بحث را با طرف مقابل به شکل گسترده مطرح و نتایج آن را نهایی سازد. از سوی هم، دسته بندی موضوعات در کنار داشتن اختیار کافی، بحث مهم دیگریست که به دانش و توانایی افراد مذاکره کننده و رهبری آن‌ها تعلق دارد. زیرا اگر موضوعات در بخش‌های مختلف دسته بندی و تقسیم نشوند، فرصت زمانی از بین رفته و مذاکره به نتایج قابل قبول نمی‌رسد.

۳- پس از تقسیم بندی موضوعات در بخش‌های مختلف، تهیه وتنظیم کمیته‌های کاری مشترک از هر دو طرف مذاکره کننده، نیز از بحث‌های عمیق و اساسی در گفتگوهای دور دوم مذاکرات صلح می‌باشد. باید تیم‌های کاری برای پیشبرد مقاصد تعیین شده در آجندا، برای موضوعات مختلف با توجه به توانایی و تخصص افراد تعیین و تنظیم شود، تا از فرصت زمانی و سایر امکانات صرفه جویی لازم صورت بگیرد.

۴- جمع بندی و اعلان نتایج؛ موضوع مهم دیگر در مذاکرات، نتایج نهایی و تیمی بوده که پس از کار مداوم هر دو طرف به عنوان نتیجه مذاکرات به بیرون داده می‌شود. در این مرحله با توجه به حساسیت و جدیت پروسه‌ی صلح، لازم است که دقت و توجه بیشتری صورت گیرد؛ زیرا که گنجاندن مفاهیم مختلف در سند نهایی توافق، می‌تواند دستاویز مهم برای ادامه خشونت‌ها و یا هم مهار آن‌ها باشد. افراد که در تیم مذاکره کننده حضور دارند باید از توانایی و دانش تخنیکی و حقوقی لازم برخودار باشند تا بتوانند، مفاهیم به کار گرفته شده در سند توافق‌نامه را تعریف و به شکل اساسی، ابعاد آن‌را تبیین نمایند.