امیر پناهیان
توافق‌نامه‌ی صلح میان امریکا و گروه طالبان در آینده‌ی نزدیک در دوحه‌ی قطر امضا می‌شود. از قراین پیداست، که نمایندگان دوطرف از آن‌چه در جریان هژده‌ماه مذاکره به‌آن دست‌یافته، خوشحال اند. برای طالبان بهتر از این نمی‌توانست، اتفاق بیفتد. دولت امریکا هم تفاهم با طالبان را معامله‌ی بُرد بُرد می‌بیند و گیرافتادن نیروهای‌شان از یک‌جنگ فرسایشی و پیچیده را تمام‌شده. در این میان بی‌چاره، جانب افغانستان است؛ طرفی‌که در طول یک‌ونیم سال از جریان مذاکرات دور ماند و اکنون نیز نظاره‌گر اوضاع است.
این وضعیت، به‌یادآورنده‌ی خاطرات تلخ مذاکرات ژنو برای افغانستان است. عبدالوکیل، وزیرخارجه‌ی دولت دموکراتیک افغانستان در کتاب خاطرات‌اش مراسم امضای موافقت‌نامه‌های ژنو را چنین بیان می‌کند: “درامه‌ی تراژیک مذاکرات ژنو با امضای موافقت‌نامه‌ها به‌روز ۱۴ اپریل سال ۱۹۸۸، در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو به‌پایان رسید. شولتز، وزیر خارجه‌ی امریکا و زین نورانی، وزیر خارجه‌ی پاکستان مشترکن تصمیم اتخاذ نموده بودند، که از ملاقات و دست‌دادن با این‌جانب حین امضای موافقت‌نامه‌ها ابا ورزند و این موضوع را به کوردویز اطلاع داده بودند. این‌جانب هم علاقه‌مندی با ملاقات و دست‌دادن با این دشمنان نابودی افغانستان نداشتم؛ لذا همه بدون مواجه‌شدن با یک‌دیگر، وارد سالن شدیم. عبدالوکیل، وزیر خارجه‌ی ج.د.ا و زین نورانی، وزیر خارجه‌ی ج.ا.پ به‌حیث امضاکنندگان اصلی موافقت‌نامه‌ها و ادوارد شواردنادزه، وزیر خارجه‌ی اتحاد شوروی و جورج شولتز، وزیر خارجه‌ی ایالات متحده‌ی امریکا به‌حیث نمایندگان دولت‌های تضمین‌کننده، موافقت‌نامه‌ها را امضا نمودند. این مراسم ده دقیقه را در بر گرفت و سرمنشی ملل متحد، خاویر پرز دکوئیار بیانیه‌ی مختصری راجع به‌اهمیت موافقت‌نامه‌ها ایراد نمود. در ختم مراسم وزیر خارجه‌ی امریکا جورج شولتز به‌علامت پیروزی طرف نورانی اشاره نمود. نورانی در جواب سر تکان داد و از آن استقبال کرد. شواردنادزه که از وضعیت روانی و موضع‌گیری‌ام کاملن در جریان مذاکرات آگاه بود، بعد از امضای موافقت‌نامه‌ها، به‌طرف میز این‌جانب آمد و با اظهار صمیمیت و همدردی احوال‌پرسی نمود و گفت؛ رفیق وکیل در راه رفتن به‌طرف کابل، حتمن در مسکو با هم دیدار خواهیم کرد و روی تدابیر و اقدامات لازم برای آینده بحث و صحبت خواهیم نمود.”
اکنون تصور بر این است که مراسم امضای موافقت‌نامه‌ی صلح میان امریکا و گروه طالبان برای افغانستان تکرار چنان صحنه‌ی تراژیک خواهد بود که نزدیک به سی‌ودوسال پیش در شهر ژنو به‌میزبانی سازمان محلل به‌اجرا در آمد. بدون شک بار دیگر طرفی‌که به‌علامت پیروزی حین امضای موافقت‌نامه به‌سوی هم سر تکان خواهند داد، طالبان و پاکستان است و جانبی‌که مستأصل و نگران از آینده خواهد بود، افغانستان است. تاریخ چه‌بد در حال تکرارشدن است.
نوت: نشر شده در ۹ حوت ۱۳۹۸، هفته‌نامه صدای مردم افغانستان
