«از ارل آف. کمبرلی به م. دی. ستال.
وزارت خارجه ۱۱ مارچ ۱۸۹۵م
جلالت مابا! در نتیجه مذاکرات که بین حکومتین روی داد، در باره تعیین مناطق نفوذ برطانیه و روسیه در شرق جهیل وکتوریا (زرقول) بر موارد ذیل موافقه به عمل آمد:
- منطقه نفوذ برطانیه کبیر و روسیه در شرق جهیل وکتوریا (زورقول) به وسیله خطی که در کنار شرقی جهیل از نقطه نهایی آن آغاز شده و با سلسله کوه های‌که در جنوب افتاده‌اند و تا کوتل‌های بند یرسکی و اورتابیل می‌رسند، تقسیم و بخش خواهد شد. از این‌جا خط فاصل با همین سلسله کوه‌ها امتداد یافته و جنوبن پهنای جهیل مذکور را خواهد گرفت و بعد از آن برامدگی همین کوه را با استقامت قزل رباط واقع کنار دریای آقسو به شرط که پهنای شمالی جهیل مذکور را در بر نگیرد قطع می‌کند و شرقن تا سرحدات چین می‌رسد. اما اگر قزل رباط در اراضی شمالی جهیل مذکور واقع باشد، پس خط فاصل مذکور به نقطه مناسب و نزدیک‌تر دریای آقسو به طرف جنوب برده شود، و بعد از آن مانند سابق به سرحدات چین پیوسته گردد.
- خط فاصل مذکور باید تعیین و نشانی شده و منظوری نهایی آن به کمیسیون مشترکی که خالص تکنیکی بوده و در تحت حافظت یک عده عساکر ضروریه کار کند سپرده شود، اعضای این کمیسیون عبارت از نمایندگان برطانیه و روسیه و معاونین تکینکی ایشان باشد. حکومت علیا حضرت ملکه برطانیه از طرف ولاحضرت امیر افغانستان هم درین کمیسیون نمایندگی خواهد کرد.
- این کمیسیون تمام حقایقی را که در باره وضع سرحدات چینی آن منطقه بدست آورند راپورت خواهد داد. تا به وسیله آن حکومتاین روسیه و برطانیه بتوانند با حکومت چین در باره تعیین سرحدات آن اراضی به موافقه‌ای برسند.
- حکومت علیا حضرت ملکه برطانیه از اعمال هر گونه نفوذ سیاسی در شمال خط معین مرزی و نیز حکومت اعلی حضرت امپراطور روسیه در جنوب همان خط از بسط نفوذ سیاسی اجتناب خواهند نمود.
- حکومت علیا حضرت ملکه برطانیه تعهد می‌کند، که تمام مناطق داخل نفوذ برطانیه بین هندوکش و خطی که از کنار آخرین شرقی جهیل وکتوریا تا سرحدات چینی می‌رسد، داخل کشور امیر افغانستان بوده و ضمیمه متصرفات برطانیه نخواهد بود، و نه در آن کدام قرارگاه عسکری یا قلعه‌ای بنا خواهد شد.
تطبیق این موافقه نامه وقتی صورت می‌گیرد، که والا حضرت امیر افغانستان تمام مناطق دست راست دریای پنجه را که اکنون بران تسلط یافته تخلیه نماید و نیز امیر بخارا حصه‌ای از درواز را که به جنوب آمو افتاده فرا گذرد، که درین باره حکومتین روسیه و برطانیه از نفوذ خود بر هر دو امیر کار خواهد گرفت.
خیلی مسرور میشوم، اگر جلالت ماب شما این موافقه نامه را که بنام حکومتین ترتیب شده تصدیق نموده و از رسیدن آن اطمینان دهید. (امضای: کیمبرلی)
(تصدیق م، دی ستال بتاریخ ۱۱ مارچ ۱۸۹۵م با متن فرانسوی موافقه نامه فوق رسید)
بدین صورت گویا مناطق نفوذ انگلیس و روسیه معین و خط فاصل نیز تحدید گردید، و یک منطقه فاصل بین سرحدات شمالی هند و جنوبی روسیه آسیایی در واخان به وجود آمد، که مالک آن امیر عبدالرحمن بود. پس مذاکرات ۱۸۹۳م دیورند با امیر عبدالرحمن موافقه نامه ۱۸۹۵م سابق الذکر را به وجود آورد، و هر دو امیر افغانستان و بخارا به آن سر فرو آوردند، قبل از ختم سال مذکور خطوط سرحدی به وسیله یک کمیسیون مختلطی تعیین شد، و احتیاجی هم به فرستادن قوای عسکری با کمیسیون مذکور نبود، زیرا طرفین با کمال یکرنگی و رفاقت وظایف خود را به انجام رسانیدند ۱۸۸۴م.
سرتوماس هولدیچ سر پیمایش گر هیئت برطانوی می‌نویسد: که به ارتفاع ۲۰هزار فت از سطح بحر در این‌جا در پامیر سه امپراطوری بزرگ (روسیه و انگلیس و چین) تماس می‌کنند و مماس سه نیرو است، که حتی خدایان اساطیری هند نیز چنین تخت گاه شگرفی را نداشته اند!.»
منبع: حبیبی عبدالحی، ۱۳۸۰، تاریخ شاهنشاهی افغان، مرکز تحقیقات علامه حبیبی
