«گروه ‌Human Rights Watch یا ناظر حقوق بشر، یک گروه طرفدار حقوق بشر که مقر آن در ایالات متحده امریکا قرار دارد، پس از پخش خبرهایی مبنی بر نسل‌کشی و ارتکاب جنایات فراوان غیرقابل توصیف طالبان در شمال و مرکز افغانستان، یک تیم تحقیقاتی را به سرپرستی خانم “پاتریشیا گاسمن” کارمند ارشد بخش آسیایی این اداره به منطقه و پاکستان فرستاده تا در مورد جنایاتی که گروه طالبان مرتکب شده اند، تحقیق کند.

هیات تحقیق این گروه مدافع حقوق بشر، پس از مصاحبه با تعداد زیادی از بازماندگان جنایات و فاجعه طالبان که از ملیت‌های گوناگونی که توانسته اند خود را به شکلی از جهنم طالبان نجات بدهند، کشتارهای جنون‌آمیز طالبان را بدترین جنایات خواندند که صرف به خاطر هویت نژادی شان قربانی شده اند. در این گزارش گوشه کوچکی از جنایات گروهک طالبان را که با حمایت مستقیم کشور به اصطلاح همسایه جمهوری اسلامی پاکستان انجام شده است، پرده برداشته است. این گروه مدافع حقوق بشر در اعلامیه‌ی روز ۳۱ اکتبر ۱۹۹۸ (۹/۸/ ۱۳۷۷) با محکوم نمودن جنایات ضد بیشری طالبان، از سازمان ملل متحد خواستار تحقیق فوری و جلوگیری از ادامه جنایات طالبان در افغانستان گردید و تاکید نمود که سازمان ملل هر چه در توان دارد با فشار روی طالبان این برنامه را انجام بدهد.

آنچه اکنون پیش‌روی شما قرار دارد، فشرده‌ای از متن کامل گزارش گروه ناظر حقوق بشر است که با استفاده از گزارش‌هایی که به مورخ ۱۳، ۱۵، ۱۸ و ۱۹ عقرب ۱۳۷۷ از رادیو دری امریکا پخش گردیده است.

وقایع روز اول، هشتم اگست ۱۹۹۸ (۱۷ اسد ۱۳۷۷)

در گزارش سازمان نظارت بر حقوق بشر آمده است: در روز هشتم ماه اگست و ساعت ۹:۳۰ صبح، وقتی صدای تیراندازی در شهر شنیده شد، مردم فکر می‌کردند بین جناح‌های متشکله اتحاد شمال درگیری رخ داده است. حال آنکه لنگی‌های سیاه و بیرق‌های سفید را که مشخصه طالبان است مشاهده کردند.

تیراندازی تا ساعت یک بعد از ظهر ادامه یافت که به قول یک شاهد عینی، طالبان به کشتار دیوانه‌وار پرداختند.

یک نفر می‌گوید: شاهد تیراندازی طالبان بر دو مرد در یک کوچه بوده است. گروه مراقب حقوق بشر از قول یک نفر دیگر می‌نویسد: شاهد تعدادی از وقایع بوده که طی آن مردم بدون موجب و به طور خودسرانه توسط طالبان هدف مرمی قرار می‌گرفتند.

یک تاجر مزار می‌گوید: طالبان دو همسایه‌اش را در مقابل خانه‌شان هنگام عبور شان هدف تیراندازی قرار داده و کشتند.

گزارشگر سازمان حقوق بشر می‌نویسد که تیراندازی حدود اواسط روز هشتم ماه اگست خاتمه یافت و طالبان برای چندین روز به تلاشی خانه به خانه و به دنبال هزاره‌ها، تاجیک‌ها و ازبک‌ها پرداختند.

طالبان به اساس معلوماتی که از قوای پشتون‌های محلی و سایر مخبرین به دست آورده بودند، به تلاشی خانه‌هایی پرداختند که عمدتن هزاره نشین بوده و اکثرن بدون پرسش می‌دانستند که کدام خانه به هزاره تعلق دارد.

بعضی از مردان جا در جا در جلوی خانه‌های شان هدف مرمی قرار می‌گرفتند، اما برخی دیگر با لاری به زندان شهر بوده می‌شدند. درحالی که اکثریت این‌ها هزاره بودند، بعضی شاهدان همچنان دستگیری بعضی تاجیک‌ها و ازبک‌ها را نیز گزارش داده اند. یک تاجیک که موقتن زندانی شده بود می‌گوید: شاهد قتل حداقل ۶ هزاره بوده که همه کارگر بودند و همه توسط طالبان با دست بسته کشته شدند. این مرد از مرگ یک تاجیک نیز حکایت می‌کند که پدرش بالای جسد پسر گریه می‌کرد و می‌گفت که چرا پسر وی را کشته اند، او که هزاره نبود؟ و به جواب او گفتند که چرا نگفته بود که هزاره نیست. پدر مقتول می‌گوید: “کجا کسی از وی سوال کرده بود؟»

منبع: اسناد قتل‌عام‌ها در افغانستان، مولف محمد نبی متقی، ۱۳۸۰، ص ۱۲۳-۱۲۵