محمدنسیم نظری
ایالات متحده‌ی آمریکا بارها از خروج نیروهایش از افغانستان و بیرون شدن از طولانی‌ترین جنگ تاریخ این کشور تأکید دارند. از سوی دیگر گروه طالبان که اکنون بیشتر از هر زمان دیگر بر اوضاع جنگ و صلح افغانستان نقش تعیین‌کننده و سرنوشت سازی دارند نیز بیشتر از هر زمان دیگر قدرت گرفته است. جوبایدن در روزهای نخست ریاست‌جمهوری اش تأکید کرد که ایالات متحده‌ی آمریکا بر اهدافی که تعیین کرده بود در افغانستان دست یافته و دیگر نیاز به‌حضور نظامی در این کشور نیست. او از نیروهای امریکایی مستقر در افغانستان خواست تا به‌خانه برگشته و افغانستان را رها سازد.
هر چند تحلیل‌گران مسایل سیاسی و روابط بین‌المللی با روی کار آمدن جوبایدن در آمریکا خوش بین بودند که سیاست کلی ایالات متحده در قبال موضوع افغانستان تغییر یابد. به باور این کارشناسان، اداره‌ی ترامپ با بی‌توجهی و بی پروایی کامل نسبت به‌جنگ و صلح افغانستان وضعیت را در کشور غیر قابل کنترول ساخت. آن‌ها تأکید داشتند که اداره‌ی ترامپ یک اداره‌ی غیر قابل پیش بینی و بی‌ثبات بود و در تمامی مسایل بین‌المللی اشتباهات فاحشی را مرتکب شدند.
با این وجود و با آمدن جوبایدن نه‌تنها جو حاکم در افغانستان تغییر یافت بلکه روزنه‌ی امید نیز در این کشور بسته شد. آمریکا با رهبری جوبایدن در کاخ سفید تصمیم خروج زود هنگام را گرفت و این کار در حال حاضر با سرعت پیش می‌رود. اکنون آمریکا از پایگاه‌های نظامی شان در افغانستان خارج می‌شود. چندی قبل نظامیان خارجی پایگاه بزرگ بگرام را که یکی از پایگاه‌های بزرگ سازماندهی عملیات‌ها علیه هراس افگنی در سطح منطقه بود، این پایگاه با شماری اندک از تجهیزاتش به‌نیروهای دولتی افغانستان تسلیم داده شده و اکنون نیروهای امنیتی کشور مسوولیت تأمین امنیت این پایگاه را به‌عهده دارند.
اکنون که ایالات متحده‌ی آمریکا قرار است افغانستان را ترک نماید، احتمال سقوط دولت افغانستان به‌دست طالبان و برپایی دوباره‌ی امارت اسلامی در کشور بیشتر از پیش متصور است. در این میان ایالات متحده‌ی آمریکا احتمالن سناریوهای زیر را مدنظر دارند:
۱-عدم حمایت از دولت افغانستان و رهایی این کشور به دام افراطیت و خشونت دینی؛ در این سناریو که واکنش‌های زیادی در داخل آمریکا، منطقه، افغانستان و کشورهای همسایه وجود دارد، آمریکا کمک‌های نظامی، سیاسی، استخباراتی، امنیتی، مالی و حمایوی‌اش را از دولت و ارتش افغانستان گرفته و این کشور را رها می‌کند. سناتوران جمهوری‌خواه در مجلس نمایندگان از سیاست بایدن در قبال افغانستان معترض‌اند و خواستار حمایت‌های بیشتر از افغانستان استند. برخی از منقدین کاخ سفید، چندی قبل در نامه‌ای به رییس‌جمهور بایدن خطر سقوط افغانستان را به‌دست طالبان برای ریاست جمهوری هشدار داده و تأکید کردند که دولت او باید توجه بیشتر به افغانستان داشته باشد. این در حالی است که کاخ سفید بارها از حمایت مالی و اقتصادی ارتش افغانستان اطمینان داده و اذعان می‌کنند که هیچ‌گاهی افغانستان به‌دست ترویزم بین‌المللی سقوط نخواهد کرد.
۲- سناریوی دومی که می‌تواند در شرایط کنونی مطمح نظر ایالت متحده‌ی آمریکا باشد، تنها حمایت مالی و خروج بی‌قید و شرط سربازان از افغانستان است. آمریکا در این سناریو به این باوراند که نظامیان افغان توان و قدرت مقابله با طالبان را دارد و می‌تواند به تنهایی در این جنگ پیروز شود. اگر حمایت مالی و اقتصادی از ارتش افغانستان از سوی ایالات متحده آمریکا تأمین شود، در آن‌صورت است که ارتش افغانستان قادر خواهد بود تا ساحات بیشتری را در کنترول داشته و از فروپاشی نظام سیاسی و ساختارهای دولتی جلوگیری نماید.
۳- سناریوی سوم ایالات متحده آمریکا، دخیل‌سازی کشورهای منطقه در بحث صلح و جنگ افغانستان است. بر اساس تجربه‌ی گذشته تا کنون آمریکا به‌شمول ناتو به‌صورت انحصاری مسوولیت افغانستان را به‌دوش گرفته است. این مسوولیت به‌حدی سنگین و پر هزینه است که چند روز قبل در روز جهانی سوال، رییس‌جمهور آمریکا از پاسخ دادن به‌سوال خبرنگار در مورد افغانستان خود داری کرده و آنان‌را به پرسیدن سوال‌های خوب تشویق نمود. اکنون آمریکا به این نتیجه رسیده است که جنگ افغانستان بدون حمایت کشورهای منطقه و سهم گرفتن آن‌ها پایان پذیر نیست و در عین زمان بحث صلح افغانستان نیز بدون حضور کشورهای منطقه و بازی‌گران منطقه به سرانجام نخواهد رسید. در این سناریوی قرار است آمریکا مسوولیت افغانستان را بر دوش کشورهای منطقه و همسایه افغانستان گذاشته و تنها با کمک مالی و حمایت از پروسه‌ی صلح افغانستان این کشور را ترک نماید. چنانچه به‌نظر می‌رسد که این سناریو تا کنون به نحو در حال اجرا است. آمریکا با سپردن امینت میدان هوایی کابل به‌دست ترکیه نشان داد که خواستار حضور و حمایت همه کشورهای منطقه در بحث صلح افغانستان است.
۴- سناریوی چهارم ایالات متحده آمریکا در شرایط اکنون شاید همان بحثی است که سخن‌گویان ارگ ریاست جمهوری و شماری از مقامات دولتی به آن می‌پردازند. ایجاد و ترسیم روابط تازه میان آمریکا و افغانستان. هرچند این احتمال تقریبن دور از انتظار و فاقد مشاهدات تجربی و عملی است. آمریکا در این سناریوی تلاش دارد تا شکل و شیوه حمایت و همکاری‌اش را با افغانستان تغییر داده و این کشور را از راه دور مدیریت نماید. چنانچه در این روز‌ها گزارش‌های مبنی بر ایجاد پایگاهی نظامی در قطر به‌منظور مدیریت اوضاع افغانستان از سوی ایالات متحده‌ی آمریکا و آموزش نیروهای ویژه‌ی ارتش افغانستان در خارج از مرزهای این کشور در منطقه و جهان وجود دارد. به هر صورت به‌نظر می‌رسد که این سناریو هرچند زمان‌گیر و با نگرانی‌های همراه است، اما خوب‌ترین و مناسب‌ترین گزینه برای حفظ افغانستان و تداوم همکاری‌ها میان آمریکا و افغانستان می‌باشد.
