«بعد از امضای موافقت‌نامه‌های ژنیو، توجه به اجرای ترتیبات نظارتی که از طرف سازمان ملل متحد باید صورت می‌گرفت، روی دست گرفته شد. تصمیم گرفته شد تا «هیأت مساعی جمیله‌ی سازمان ملل متحد در افغانستان و پاکستان»، تحت ریاست جنرال فنلندی به اسم «هلمنن» تشکیل شود. قرار شد اعضای نظامی و غیرنظامی این هیأت، در کابل و اسلام‌آباد مستقر شوند و مراکز شان‌را در پایتخت‌های هردو کشور تأسیس نمایند. هم‌چنان سرمنشی عمومی ملل متحد پریزدیکوئیار، آقای کوردویز را دوباره به‌عنوان نماینده‌اش در اجرای موافقت‌نامه‌های ژنیو تعیین نمود. ناگفته نباید گذاشت، که کوردویز در آن زمان با وصف مأموریت در مسأله‌ی افغانستان، وزیر خارجه‌ی کشور اکوادور نیز بود. در عین حال، صدرالدین آغاخان نیز از سوی سرمنشی به‌عنوان «هم‌آهنگ‌کننده‌ی برنامه‌های کمک‌های بشردوستانه و اقتصادی به افغانستان» تعیین شده بود. یک افسر اتریشی با اعضای تیم‌اش نظارت از واحد فرمان‌دهی ملل متحد در اسلام‌آباد و یک افسر سویدنی با اعضای تیم‌اش نظارت از واحد فرمان‌دهی ملل متحد در کابل را به‌عهده داشتند.

به‌تاریخ ۱۵ ماه می ۱۹۸۸ خروج اولین‌دسته از قطعات اتحاد شوروی از جلال‌آباد تحت نظر افسران سازمان ملل متحد آغاز گردید و پایگاه تخلیه‌شده‌ی خویش را به اردوی افغانستان واگذاشت. این قطعات از طریق کابل به تاریخ ۱۹ ماه می تحت نظارت سازمان ملل، از مرز افغانستان و اتحاد شوروی گذشتند. بالاخره به تاریخ ۱۵ فبروری سال ۱۹۸۹ پس از ۹ ماه از امضای موافقت‌نامه‌ی ژنیو، تمام قعطات نظامی اتحاد شوروی از افغانستان خارج گردیدند. جنرال هلمنن و تیم ملل متحد بعد از نظارت دقیق متیقن گردیدند، که خروج کامل قوای نظامی اتحاد شوروی تحت نظارت سازمان ملل متحد، بدون کدام مشکل صورت گرفت؛ لذا در پایان این عملیات، جنرال هلمنن اعلام نمود: «تمامی قطعات نظامی اتحاد شوروی به‌طور کامل از تمام شهرها و ولایات افغانستان به وقت معین و مقرر، تحت نظارت آن‌ها از افغانستان خارج گردیدند.» موصوف این اطمینان را رسمن به سرمنشی ملل متحد ابراز داشت. جنرال اتحاد شوروی، والنتین ورانیکوف مسوولیت عملیاتی خروج قطعات اتحاد شوروی را به‌عهده داشت.

سرانجام، قوای اتحاد شوروی به اساس امضای موافقت‌نامه‌های ژنیو از افغانستان خارج گردید؛ ولی مداخلات بیرونی در افغانستان قطع نگردیدند. جنرال فنلندی «هلمنن» رییس هیأت مساعی جمیله‌ی سازمان ملل متحد در افغانستان و پاکستان که تیم نظامی و سیاسی سازمان ملل متحد را برای نظارت از خروج قوای شوروی و اجرای موافقت‌نامه‌های ژنیو به‌عهده داشت، در ملاقات ۲۸ جولای ۱۹۸۹ که با وی داشتم برایم چنین گفت: «باید اذعان کنم، که بسیار اتفاق می‌افتد، که از ادامه‌ی این وضع احساس سردرگمی، اذیت و خجالت‌زدگی می‌نمایم؛ زیرا جانب افغانی تا حالا ۳۹۵ یادداشت رسمی از تخطی‌های پاکستان از موافقت‌نامه‌های ژنیو به دفتر ملل متحد تقدیم نموده، ولی بنابر دخالت و موضع‌گیری پاکستان، تیم سازمان ملل متحد که برای نظارت از اجرای موافقت‌نامه‌های ژنیو بین افغانستان و پاکستان موظف شده است، نتوانسته آن‌را مورد بررسی قرار بدهد.»…

جنرال ورانیکوف که مسوول عملیات‌های بزرگ نظامی و مسوول آمادگی برای پروسه‌ی عودت قطعات نظامی اتحاد شوروی از افغانستان بود، چنین عقیده داشت: «زمانی‌که ما از کابل خارج می‌شویم، ممکن مجاهدین از جنوب به کابل داخل شوند.» در ملاقاتی‌که با شواردنادزه و گریچکوف داشتم، گریچکوف ضمن صحبت گفت: «رفیق وکیل، ما نگران هستیم که بعد از برآمدن ما بالای افغانستان چه می‌آید.» در جواب گفتم: «ما افغان‌ها می‌دانیم چه می‌شود.» وی دوباره سوال نمود، که به‌نظر شما چه می‌شود. گفتم: «یک الی دو سال از خود ما در مقابل مخالفان و مداخلات بیرونی دفاع کرده می‌توانیم؛ ولی بالاخره باید راه ختم جنگ از طریق سیاسی به‌دست آید.» وی به روسی گفت: «بولشی چم ناده (زیادتر از ضرورت است)» منظورش آن بود، که اگر شما چند سال نه، بلکه چند ماه از خود دفاع کرده بتوانید، بعدن مخالفان دیگر شما را سقوط داده نمی‌توانند.»

منبع: از پادشاهی مطلقه الی سقوط جمهوری دموکراتیک افغانستان، عبدالوکیل، انتشارات عازم، چاپ دوم، صص ۶۷۲-۶۷۴