محمدنسیم نظری

یک‌شبه ۴ عقرب، تالار لوی جرگه میزبان بزرگ‌ترین نشست علمای دینی سراسر کشور در پیوند به محکومیت ادامه‌ی جنگ و خشونت در افغانستان بود، در این نشست، که شماری زیادی از علمای دینی نقاط مختلف کشور دورهم جمع شده بودند، جنگ و خشونت کنونی در کشور را خلاف اصول اسلامی و شرعی خواندند و از دو طرف اصلی جنگ(دولت افغانستان و طالبان) خواستند تا هرچه زودتر به‌توافق سیاسی دست یابند. این علما اذعان کردند که آن‌ها با تمام شرایط، حاضر اند تا میان دو طرف میانجی‌گری نموده و اختلافات را بر مبنای اصول شرعی و قانونی حل و فصل نمایند.

آن‌ها ضمن محکومیت جنگ کنونی، تأکید کردند که خشونت جاری در کشور هیچ مبنای شرعی نداشته و حرام می‌باشد و هر دو طرف هیچ بهانه‌ای برای صلح و آتش‌بس ندارند. این نشست درست شش هفته بعد از آغاز مذاکرات مستقیم میان نمایندگان دولت افغانستان وگروه طالبان در دوحه قطر برگزار گردید، شماری از آگاهان مسایل سیاسی معتقداند که این همایش بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و هیچ دستاورد عملی را در پی ندراد؛ آن طرف دیگر سکه؛ اما طالبان معتقداند که این نشست با اشاره آمریکا و با حمایت آن کشور برگزار شده و فاقد دستاورد عملی و سیاسی می‌باشد.

با این وجود، این نشست که تحت عنوان ” نشست سراسری علما در حمایت از مذاکرات صلح” افغانستان برگزار گردید، اولین نشست علمای افغانستان در مورد حرام دانستن جنگ جاری در کشور نیست؛ بلکه دو سال پیش نیز یک نشست بزرگی در کابل به‌منظور بررسی ریشه‌های شرعی جنگ جاری افغانستان برگزار گردیده بود که  در نزدیک محل برگزاری آن حمله انتحاری نیز صورت گرفت.

نشست‌های از این دست در شرایط حساسی کنونی می‌تواند پیامدهای زیر را به همراه داشته باشد.

۱-تضعیف استدلال شرعی گروه طالبان بر مبنای اصول و موازین فقهی در میز مذاکره با نمایندگان دولت افغانستان.

۲- زمینه سازی برای ایجاد یک گفتمان ملی و همه شمول که در آن طیف‌های مختلف اجتماعی حضور داشته باشد و از اصول معتدل شرعی حمایت نمایند.

۳- آگاهی بخشی برای توده‌های عادی به  هدف تفکیک مرزهای فکری میان موازین شرعی و افراط گرایی دینی.

با این حال به‌نظر می‌رسد که گفتگوهای صلح در دوحه قطر میان طرفین مذاکره کننده هم‌چنان بی نتیجه باقی مانده است، بر اساس برخی منابع مطبوعاتی قرار است تعدادی از اعضای هیئت مذاکره کننده دولت افغانستان به کابل آیند و در مورد شیوه مذاکرات و چگونگی رهبری آن با مقامات ارشد حکومتی دیدار و گفتگو نمایند. مذاکرات دوحه به رغم انتظارهای فراوان تا این حال در هاله از ابهام و پیچیدگی سازمان یافته قرار دارد، گروه طالبان با اتکا به توافق نامه‌ی سیاسی با ایالات متحده آمریکا به دنبال دور زدن گفتگوهای میان افغانی و ترغیب نمایندگان دولت افغانستان برای حمایت از محتوای توافق نامه با آمریکا است.  اما پافشاری نمایندگان افغانستان برای ایجاد مسیر مشخص و جدید برای گفتگوها، تا اکنون بی‌نتیجه می‌باشد.

اما کیلومترها دورتر از محل برگزاری نشست بین‌الافغانی در قطر، در نقاط مختلف افغانستان خشونت‌ها به شکل بی‌سابقه افزایش یافته است، گروه‌های تروریستی تحت عناوین مختلف، شاهراه‌های عمومی جاده منتهی به ولایات و ولسوالی‌های کشور را درکنترول گرفته و با ایجاد رعب و وحشت به‌دنبال گسترش حوزه نفوذ شان می‌باشند. از سوی دیگر رهبران حکومت با تنش‌های داخلی موجود تا کنون نتوانسته‌اند، فهرست اعضای شورای مصالحه ملی را نهایی و اعلان نمایند، عبدالله عبدالله، رییس شورای مصالحه ملی با سفرهای منطقه‌ای اش در تلاش اجماع منطقه‌ای برای گفتگوهای صلح است؛ اما رقیب انتخاباتی و رییس کنونی او (اشرف غنی) به دنبال جذب گروه‌های خودی و تیم سازی برای ادامه سیاست تحمیلی و کنترول تمامی منابع دولتی  و سیاسی است. این دو طرز تفکر و دو باور متضاد، افغانستان را در پرتگاه سقوط واقعی قرار داده که  هزینه‌ی آن‌را توده جامعه پرداخت خواهد نمود.

در همین حال، به‌رغم تلاش‌های موجود ایالات متحده آمریکا برای به‌هدف رساندن مذاکرات صلح افغانستان، برخی چشم داشت‌ها در کابل بر این سناریو استوار است که آقای جوبایدن نامزد دموکرات و رقیب ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری رأی خواهد آورد و افغانستان شریک استراتژیک آمریکا در منطقه باقی خواهد ماند. با تمام این اوصاف به‌نظر می‌رسد که گفتگوهای صلح افغانستان نمی‌تواند مسیرهای مشترک برای گفتمان ملی و کاهش قابل ملاحظه خشونت در کشور ایجاد و زمینه سازی نماید.